Felsefedeki Hayalet: Gerçek misin Sokrates?
- Tahir TUNA
- 13 May
- 3 dakikada okunur
Güncelleme tarihi: 21 May
Selamlar! Muhtemelen videoyu izlemişsindir. Şimdiyse kaynakçada seninle biraz sohbet edelim.
1.Giriş:
1.1 Eğitim: Kazdağları'nda aldığım eğitimden videoda bahsettiğim birkaç dakikalık kısım dışında oldukça memnun kaldım. Zaten konuk da kendi söylediklerinden sorumlu, organizasyonla pek alakası yok. Emeği geçenlere yeniden teşekkür ederim.
1.2 "İster Roma'ya git, istersen de 1970'lerin Amerika'sına...": : Bu cümledeki Romalı, bizim meşhur filozof tarihçimiz Diogenes Laertius; Amerikalı'ysa 1979 yılında Sokrates'in davasını, onunla ilgili kaynakları yeniden ele alan I.F Stone'dur. Peki 2025 Türkiye'sindeki kim? Bence onu artık tanıyorsun. 😁
1.3 Doğum Tarihleri: Sokrates’in (Socrates - Wikipedia) ve Konfüçyüs’ün (Confucius - Wikipedia) doğum ve ölüm tarihlerini Vikipedi’den aldım.
1.4 Sokrates'in Ailesi: Ünlü Filozofların Yaşamları ve Öğretileri, Diogenes Laertius, Yapı Kredi Yayınları, Çev. Candan ŞENTUNA | Kitabın Sokrates bölümünün ilk cümlelerinde yazıyor.
1.5 Parthenon, Propylaea ve Hephaestion: Bu tapınakların inşa edilme tarihlerini ve hikâyelerini Vikipedi'deki İngilizce maddelerinden aldım. Parthenon (Parthenon - Wikipedia), Propylaea (Propylaea - Wikipedia), Temple of Hephaestus (Temple of Hephaestus - Wikipedia).
Akropolis'in tarihsel gelişimini, Parthenon'un 3D olarak yeniden yapılmış hâlini şu videolardan izleyebilirsin:
Hikâyesi Antik Yunan'ın Peleponez Savaşı döneminde geçen Assassin's Creed Odyssey oyunundan görseller:
1.6 Peloponez Savaşı: Savaşın ve onun muharebelerinin tarihlerini Vikipedi'den aldım (Peloponnesian War - Wikipedia). Bir yıldır Peloponez Savaşı’na dair kitaplar okuyorum. Kitap çeşitli tarihlerde üç kez Türkçeye çevrilmiş (Hatta dört de o çeviri hayli zayıf geldi). Üçünü de alıp okudum ancak bu kitap haritalar olmadan ve yol gösteren dipçeleri eksikken çok zor okunuyor. Bizimkiler de sadece metinleri çevirmişler, bölümler tarihlere göre ayrılmıyor, haritalar da yok. Onun için arada Oxford Üniversitesi’nin çevirisini de okudum, o daha ayrıntılı bir çeviri.
• Peleponnesoslularla Atinalıların Savaşı I. Kitap, Thukydides, Türk Tarih Kurumu 1950, Çev. Halil DEMİRCİOĞLU
• Peleponnesoslularla Atinalıların Savaşı II. Kitap, Thukydides, Türk Tarih Kurumu 1950, Çev. Halil DEMİRCİOĞLU
• Peloponnesos Savaşı, Hürriyet Yayınları, 1976, Çev. Tanju GÖKÇÖL
• Peloponnesos Savaşları, Belge Yayınları, Çev. Furkan AKDERİN• The Peloponnesian War (Oxford World's Classics), Oxford University Press, 2009, İngilizce baskı.
1.7 Bir Milyar Dolar: Perikles, Thomas R. MARTIN, İş Bankası Yayınları, Sayfa 186, 1. Basım.
1.8 Darbeler: İki darbenin de tarihlerini Vikipedi'den aldım. Otuzlar, genel af ve savaştan sonraki Antik Yunan kısımları da şu kitaptan: Hellenika, Pinhani Yayınları, Çev. Okan DEMİR.
1.9 Sokratik Edebiyatın Diğer Temsilcileri: Aristophanes'in Gözünden Sokrates: Bir "Mütegafil’in (Eirōn) Portresi", Erman GÖREN, Cogito Dergisi, Sayı 111-112, Güz-Kış 2023, Yapı Kredi Yayınları, Sayfa 47.
2.Aristofanes:
2.1 Aristofanes - Yaşam Çizgisi: Yaşamı ve ölümüyle ilgili tarihlerle oyunlarını, ilk oyununu savaşın dördüncü yılında sahnelediği kısımları Vikipedi sayfasından aldım (Aristophanes - Wikipedia). Bir kitaptan daha etkilenmiştim ancak o kaynağı hatırlayamıyorum. Onunla tekrar karşılaşırsam kaynakçaya ekleyeceğim.
2.2 Oyunlar:
• Kuşlar - Bulutlar, Aristophanes, Mitos Boyut Yayınları, Çev. Furkan AKDERİN
• Birds and Other Plays, Stephen Halliwell, Oxford University Press
3.Platon:
3.1 Platon'un Yaşam Çizgisi: Platon’un doğum ve ölüm tarihlerini Vikipedi’den aldım (Plato - Wikipedia). Sokrates’in öğrencisi olduğu kısmında da Diogenes Laertius’un meşhur eserinin Platon bölümünü kullandım. Poseidon’un torunu, aristokrat aile, köle düşme kısımlarını da buradan aldım.
3.2 Khairephon’un Sorusu: Ksenofon’un Sokrates’ten Anılar’ında (Birinci Kitap) ve Platon’un Sokrates’in Savunması’nda (21a civarı) geçiyor. Bu arada, soru "Sokrates’ten daha bilge birisi var mı?" diye de çevrilir.
3.3 Platon’un Diyalogları: Bu kısmı hazırlarken okuduğum diyalogların listesini, sıralamasını ve dönemlere ayrımını Vikipedi'deki maddelere dayandırdım.
3.4 Haritalar: Stephanus’un Platon’un eserlerini yayınladığı üç cildi, o ciltlerde hangi eserlerin olduğunu ve meyve haritasındaki dönemlendirmeyi Vikipedi’den aldım. Vikipedistler Guthrie, Vlastos gibi araştırmacıların kaynaklarından da faydalandıklarından doğrudan onları değil, maddeleri kullandım.
3.5 Kâhine Soru: Burada kullandığım görsel Fransa'daki Liebig Koleksiyonu'nun 1949'da basılan Sokrates kartpostallarına gönderme yapıyorum. O kartpostalların görselleri telifli olduğundan videoya koymadım (Görsel başı 300$ dolar veremem 😁). Bundan dolayı ChatGPT'den o koleksiyonun tasarım tarzını yansıtan bu görseli oluşturdum.
Sokrates kartpostalların görüntülerine buradan ve Liebig Koleksiyonu'nun diğer kartpostallarına da şuradan ulaşabilirsin.
4.Ksenefon:
4.1 Russell Alıntısı: Batı Felsefesi Tarihi: İlk Çağ Felsefesi, Bertrand Russell, Alfa Yayınları, 11. Basım Ocak 2022. 1. Alıntı: Sayfa 166, 2. Alıntı: Sayfa 204.
4.2 Ksenofon’un Yaşamı: Ksenefon’un doğduğu ve öldüğü tarihi Vikipedi’den aldım (Xenophon - Wikipedia). Ailesinin özelliklerini ve Sokrates’in öğrencisi oluşunu da Diogenes Laertius’un Ünlü Filozofların Yaşamları ve Öğretileri kitabının Ksenefon kısmından aldım.
4.3 Savunma:
Şölen ve Sokrates’in Savunması, Ksenofon, Remzi Kitabevi, 1962, Çev. Hayrullah ÖRS.
[Jüriye Karşı] Sokrates'in Savunması, Cogito Dergisi, Sayı 111-112, Güz-Kış 2023, Yapı Kredi Yayınları, Sayfa 65.
4.4 Anabasis: Anabasis, Ksenofon, Türkiye İş Bankası Yayınları, Çev. Ari ÇOKONA (Not: Asıl adı Aristotalis).
Anabasis'in yol haritası: https://www.youtube.com/watch?v=2JdzO8n905I
4.5 Ekonomi: Oikonomikos, Ksenefon, Türkiye İş Bankası Yayınları, Çev. ? (Tarih ?) (Oeconomicus - Wikipedia)
4.6 Sokrates’ten Anılar: Sokrates’ten Anılar, Ksenefon, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Çev. ? (Tarih ?) (Memorabilia - Wikipedia)
4.6 Görsel: Antonia Canova, Socrate salva Alcibiade nella battaglia di Potidea, 1797. Wikimedia Commons
4.3 Alkibiades Olayı: Yunanlar ve Yunan Medeniyeti, Jacob Burckhardt, Pinhani Yayınları, Çev. İsmail Hakkı YILMAZ, Sayfa 346.
4.7 Şölen:
Şölen ve Sokrates’in Savunması, Ksenefon, Remzi Kitabevi, 1962, Çev. Hayrullah ÖRS.
Şölen, Doğu Batı Yayınları, Çev. Büşra AKKÖRLER KARATEKELİ ve Emre KARATEKELİ, (Tarih ?)
Sonraki ipişlek içerikte görüşürüz! Çıkmadan önce de fikrini alalım:
Sence kimin Sokrates'i daha gerçekçi?
Aristofanes
Platon
Ksenefon
Yorumlar